Cirrose en portale hypertensie
Leverfibrose is de ophoping van littekenweefsel in de lever, als reactie op acute of chronische leverschade. Voortschrijdende leverfibrose leidt uiteindelijk tot cirrose waarbij de lever uit bolletjes levercellen omgeven door littekenweefsel bestaat. Het oppervlakte is dan hobbelig. Levercirrose kenmerkt zich door een verminderde werking van de lever en veranderde bloeddoorstroming van de lever. Verschillende chronische leverziekten kunnen op termijn leiden tot levercirrose, zoals virale hepatitis, auto-immuun hepatitis, alcoholische leverziekte, non-alcoholische steatohepatitis, geneesmiddelen-geïnduceerde leverziekten, cholestatische leverziekten en metabole leverziekten. Wereldwijd leiden honderden miljoenen patiënten aan levercirrose. Ongeveer 40% van hen heeft geen of nauwelijks klachten. De overige patiënten ontwikkelen complicaties, zoals ascites (vochtophoping in de buik), slokdarm- of maagspataderbloedingen of encefalopathie (sufheid of verwardheid door ophoping van schadelijke stoffen in de hersenen). Bij patiënten met complicaties van cirrose is er een sterk verhoogde kans op overlijden. De diagnose cirrose wordt gesteld op basis van klachten, symptomen, bloedonderzoek en veelal een leverbiopsie. De ernst van de cirrose wordt vaak afgemeten aan de child-pugh score of de MELD-score.
Het is belangrijk om chronische leverziekten in een tijdig stadium goed te behandelen, om zo de kans op ontwikkeling van fibrose en cirrose te verkleinen. Als er eenmaal cirrose is ontstaan, is er geen behandeling beschikbaar waardoor cirrose teniet kan worden gedaan. Behandeling van de onderliggende leverziekte kan in een deel van de patiënten nog gedeeltelijk herstel van leverfunctie geven. Verder bestaat behandeling van cirrose uit behandeling van eventuele complicaties:
- Ascites
Ascites wordt behandeld met een zoutbeperkt dieet in combinatie met diuretica (plaspillen). Indien dit onvoldoende effect heeft, kan worden overgegaan op het intermitterend af laten lopen van ascites via een hol buisje in de buikwand. Een alternatief is plaatsing van een TIPS (transjugulaire intrahepatische portosystemische shunt). Hierbij wordt in de lever een omleiding geplaatst tussen de poortader en de leverader, waardoor de druk in de poortader en de vochtophoping in de buik afneemt. - Spataderen
Spataderen in de slokdarm en maag worden behandeld met geneesmiddelen die de druk in deze bloedvaten verlagen (beta-blokkers). Als deze medicijnen niet worden verdragen of desondanks een spataderbloeding optreedt, kan endoscopische behandeling plaatsvinden. Er worden dan elastiekjes om de spataders geplaatst of weefsellijm ingespoten. Na deze behandeling zal geregeld controle, door middel van endoscopie, plaats moeten vinden. Als bloedingen ondanks bovengenoemde maatregelen toch steeds weer optreden, kan eveneens worden overgegaan tot het plaatsen van een TIPS om de druk in de spataders te verlagen. - Encephalopathie
Encephalopathie kenmerkt zich door sufheid, verwardheid of coma. Dit ontstaat doordat de ontgiftende functie van de lever tekort kan gaan schieten bij cirrose. Verondersteld wordt dat een belangrijk deel van deze schadelijke stoffen worden gemaakt door bacteriën in de darm. Encephalopathie wordt behandeld met bepaalde laxeermiddelen ook lactulose of antibiotica als Rifaximin. De eventuele onderliggende oorzaak van toename van encefalopaten (bijvoorbeeld infectie) moet ook worden behandeld. - Osteoprose/ osteopenie ('botontkalking')
Dit treedt vaak op bij cirrose en is met een kan (DEXA) vast te stellen. Ook treedt vaak botbreuken op bij cirrose, bijvoorbeeld in de wervels. Met geneesmiddelen (kalk, vitamine D, bisfosfonaten) is vaak verbetering mogelijk. - Voedingsbestand
Patiënten met cirrose kunnen ernstig ondervoed raken. Gespecialiseerde diëtisten kunnen helpen de voedingsbestand te maken en te optimaliseren. - Jeuk
Houdt vaak op bij eindstadium leverziekten. Er zijn een aantal geneesmiddelen die kunnen helpen de jeuk te verlichten.
De leverfalen polikliniek van de afdeling maag-darm-leverziekten geeft de mogelijkheid cirrose en complicaties goed in kaart te brengen en te behandelen.
Als er complicaties van levercirrose ontstaan, is de levensverwachting zodanig verminderd, dat een levertransplantatie overwogen moet worden. Hiervoor kan uw behandelend arts altijd overleggen met een van de hepatologen. Indien een levertransplantatie overwogen wordt, zal vervolgbehandeling kunnen plaatsvinden in het LUMC op de levertransplantatiepolikliniek. Het is goed mogelijk dat u daarnaast ook nog op controle komt bij uw oorspronkelijke behandelend arts. Voor meer informatie omtrent levertransplantatie verwijzen wij u naar het onderdeel 'levertransplantatie'.
U heeft de mogelijkheid om deel te nemen aan behandelingen in studieverband. Klik op deze link voor een overzicht van lopende studies op het gebied van leverziekten.